Tôi 42 tuổi, gần đây, khi thời tiết chuyển mùa, tôi rất hay bị cảm cúm. Bệnh làm tôi rất mệt mỏi và khó chịu. Nhiều người nói cúm còn gây ra những biến chứng rất nguy hiểm.
Xin quý báo tư vấn giúp. – Kiều Khanh (Bắc Ninh)
Cúm là bệnh do virut xảy ra ở đường hô hấp gồm mũi, họng, phế quản và phổi. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng trẻ nhỏ, người già, người bị bệnh mạn tính và suy giảm miễn dịch đặc biệt dễ mắc, nhất là khi thời tiết chuyển mùa như hiện nay.
Biểu hiện thường gặp của cúm là sau thời gian ủ bệnh ngắn, khoảng 1 ngày, bệnh khởi phát rất đột ngột: sốt, rét run nhiều lần trong ngày, thân nhiệt tăng lên 39-400 ngay ngày đầu, kéo dài 3 – 5 ngày, kèm theo là mệt mỏi, đau nhức toàn thân, đầu đau như búa bổ, đau các cơ xương khớp, chân tay rã rời, da khô nóng, mặt bừng bừng, mắt chói, chảy nước mắt, sổ mũi, ngạt mũi, đau rát họng, có khi ho tức ngực, khạc đờm hoặc chảy máu cam, miệng đắng, buồn nôn, táo bón…
Hô hấp là biến chứng chủ yếu và nặng nhất: viêm phổi tiên phát và thứ phát, trong đó viêm phổi tiên phát là nặng nhất: nhiệt độ không giảm vào ngày 3 – 5 mà tiếp diễn, kèm khó thở, thở gấp, tím tái, khạc đờm có khi lẫn máu nhanh chóng dẫn đến suy hô hấp, suy tuần hoàn rồi tử vong nếu không điều trị.
Bệnh cúm còn đánh thức những bệnh tiềm tàng như viêm tai, viêm xoang, viêm nhiễm đường tiết niệu… Đặc biệt, phụ nữ mang thai nhiễm virut cúm hay gây biến chứng phổi hoặc sẩy thai. Nếu mắc trong 3 tháng đầu có thể gặp bệnh lý thai, nhất là về hệ thần kinh trung ương.
Bệnh cúm ác tính hiếm gặp nhưng tử vong cao, khởi đầu như cúm thường rồi xuất hiện hội chứng suy hô hấp do phù phổi cấp tính gây tử vong do thiếu oxy máu không khắc phục được.
Chính vì thế, khi thời tiết thất thường như hiện nay, bạn cần giữ ấm cơ thể và nâng cao sức đề kháng bằng cách bổ sung đầy đủ dưỡng chất và tập luyện thể dục đều đặn…
Khoảng 1 tháng trở lại đây, em thường xuyên bị khó thở, nhất là khi vừa đi vừa nói chuyện với bạn bè trên đường đến trường vào buổi trưa.
Những lúc như vậy em phải mở miệng to như ngáp khoảng chừng 2 – 3 phút rồi thở một hơi dài thì mới khỏe lại. Chuyện chưa dừng lại ở đó, vài ngày trước, khi em đang ngồi chuẩn bị vào tiết học thì bỗng thấy tim mình như bóp chặt, rất khó thở mặc dù đã mở miệng to, khoảng nửa tiếng sau thì môi khô và lòng bàn tay nóng ran. Em rất lo lắng nhưng vì năm nay học lớp 12 quá bận rộn nên em vẫn chưa đi khám được. Mong bác sĩ giải đáp liệu em có mắc bệnh gì nghiêm trọng không và cách xử lý ra sao ạ? Em xin cảm ơn! – (be_po…@yahoo.com.vn).
Trả lời:
Chào em,
Vai trò của phổi là oxi hoá máu và thải khí carbonic (CO2). Trong trường hợp suy hô hấp, lượng khí CO2 trong máu tăng lên, đồng thời lượng oxy giảm làm cho người bệnh có triệu chứng khó thở.
Đây là cảm giác chủ quan của người bệnh khi hô hấp. Họ phải gắng sức để thở, cảm giác khó thở, thiếu không khí để thở, thấy nghẹt, chẹn ở ngực.
Phân tích các loại khó thở khác nhau tùy thuộc vào sự kéo dài thời gian hô hấp. Có 2 loại khó thở là: khó thở thì hít vào và khó thở thì thở ra.
– Khó thở thì hít vào: Thở co kéo là dấu hiệu của loại này. Biểu hiện bởi co kéo các cơ thành ngực, cơ liên sườn, co kéo hõm ức. Khó thở thì hít vào gặp trong dị vật đường hô hấp.
– Khó thở thì thở ra: Hen là một bệnh điển hình gây ra loại khó thở này.
Những tình huống xuất hiện khó thở cho phép định hướng chẩn đoán bệnh, thường được chia làm 2 dạng:
– Khó thở xuất hiện nhanh (khó thở cấp) thường do các bệnh lý như thuyên tắc phổi, phù phổi cấp, tràn khí màng phổi, cơn hen cấp, viêm phổi, viêm thanh quản cấp, bạch hầu thanh quản.
– Khó thở xuất hiện từ lâu (khó thở mãn) do bệnh lý tim mạch (suy tim, viêm màng ngoài tim); bệnh lý hô hấp (viêm phế quản mãn, tăng áp động mạch phổi, giãn phế quản, suyễn…) và một số nguyên nhân khác như: những bất thường của thành ngực (gù vẹo cột sống, tổn thương xương sườn), rối loạn của cơ quan bên dưới (gây đau làm hạn chế cử động hô hấp), rối loạn hệ thần kinh, rối loạn do thuốc hoặc độc chất…
Rất đáng tiếc những gì em mô tả trong thư còn quá chung chung, không rõ ràng nên bác sĩ Mèo chưa thể chẩn đoán chính xác nguyên nhân cơ bản gây ra chứng khó thở trong trường hợp của em.
Vì vậy, bác sĩ khuyên em tốt nhất nên đến bệnh viện chuyên khoa khám trực tiếp để được làm những xét nghiệm cần thiết, từ đó có chỉ định điều trị kịp thời và thích hợp cho tình trạng của mình, tránh để xảy ra những tai biến đáng tiếc.
Ngoài ra, em nên chú ý thực hiện những điều sau để góp phần kiểm soát cơn khó thở:
– Tập vận động từ từ bằng cách đi bộ mỗi tuần 3 lần, mỗi lần tối thiểu là 20 phút. Hãy nhớ thực hiện các động tác khởi động trước khi vận động.
– Tránh đến những nơi không khí ô nhiễm, nhiều khói bụi làm tắc nghẽn đường hô hấp.
– Trong trường hợp cơn khó thở xuất hiện thi cần bình tĩnh, hít thở chậm lại, không được thở sâu, cố gắng thở bằng mũi, không nên thở bằng miệng.
– Nếu vẫn khó thở, nên nghỉ ngơi vài phút trước khi hoạt động nhẹ nhàng trở lại.
Bạn có biết rằng bổ sung vitamin hoặc áp dụng một chế độ ăn giàu giàu vitamin giúp điều trị các vấn đề về phổi và cải thiện hô hấp.
Khi gặp phải những khó khăn về hô hấp, chúng ta thường sử dụng thuốc để cải thiện tình hình. Tuy nhiên, sau nhiều lần, sự thiếu hụt về lượng các chất dinh dưỡng và vitamin làm suy giảm chức năng của phổi và dẫn đến các vấn đề hồ hấp. Tăng lượng vitamin dần dần giúp cải thiện chức năng của phổi và vì thế sẽ giúp bệnh nhân hô hấp tốt hơn.
Hãy bổ sung những vitamin giúp cải thiện các vấn đề hô hấp như dưới đây nhé.
Bổ sung vitamin hoặc áp dụng một chế độ ăn giàu giàu vitamin giúp điều trị các vấn đề về phổi và cải thiện hô hấp. Ảnh minh họa
Vitamin D
Bổ sung vitamin D có thể giúp tăng cường khả năng tập thể dục ở bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Như chúng ta đã biết, các bệnh nhân COPD cảm thấy rất khó khăn khi thực hiện bất kỳ bài tập thể dục nào trong thời gian dài do khó thở. Thậm chí một bài tập ngắn cũng làm cho các bệnh nhân này phải thở rất khó nhọc. Tuy nhiên, bổ sung lượng vitamin D sẽ giúp các bệnh nhân COPD cải thiện hiệu suất tập thể dục của họ.
Một nghiên cứu được thực hiện ở Bỉ bao gồm 50 đối tượng bị mắc bệnh COPD. Các bệnh nhân này được chia thành 2 nhóm, một nhóm được uống một liều Vitamin D cụ thể, nhóm thứ 2 sẽ uống một viên thuốc giả dược (viên thuốc trấn an tâm lý) hàng ngày trong vòng 3 tháng. Liều lượng vitamin D yêu cầu là mỗi bệnh nhân phải dung nạp đảm bảo 100.000 IU vitamin D hàng tháng. Sau khi hoàn thành nghiên cứu, tình hình sức khoẻ của mỗi người tham gia sẽ được đánh giá dựa trên các thông số khác nhau bao gồm cả chức năng cơ hô hấp và khả năng tập thể dục.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân sử dụng đủ liều lượng vitamin D có chức năng cơ hô hấp tốt hơn và có khả năng tập những bài tập thể dục trong khoảng thời gian dài hơn so với những bệnh nhân bị thiếu vitamin D.
Trong một nghiên cứu khác, người ta quan sát thấy rằng vitamin D giúp các bệnh nhân mắc bệnh lao (TB) cảm thấy dễ thở hơn. Nghiên cứu tiến hành trên hơn 10.000 người trưởng thành Hàn Quốc cho thấy có một sự cải thiện đáng kể trong dung tích phổi nhờ vào lượng vitamin D bổ sung. Chức năng của phổi có liên quan đến hàm lượng vitamin D trong máu cũng được khẳng định trong nghiên cứu này. Các nhà nghiên cứu cho biết, những người từng bị mắc bệnh lao cũng có nồng độ vitamin D trong máu thấp. Tăng vitamin D giiúp cải thiện chức năng của phổi.
Vitamin C
Vitamin C giúp giảm sự co thắt phế quản thường xảy ra trong hoặc sau quá trình tập thể dục. Tình trạng co thắt phế quản do tập luyện (EIB) làm cho đường hô hấp bị viêm do đó hạn chế sự lưu thông tự do của không khí vào phổi. EIB thường có những biểu hiện là ho, thở khò khè và khó thở. Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng vitamin C làm giảm các phản ứng viêm, do đó góp phần làm giảm tình trạng co thắt phế quản do luyện tập. Vitamin C đóng vai trò hoạt động như một chất kháng viêm làm giảm hiện tượng hẹp đường thở trong EIB.
Vitamin A
Vitamin A không những tốt cho mắt mà còn hỗ trợ duy trì chức năng phổi bình thường. Vitamin A giúp phục hồi và tăng cường niêm mạc phổi. Vitamin A duy trì chức năng của các tế bào màng nhầy bảo vệ phổi khỏi các tác nhân gây bệnh trong không khí. Do vậy, những bệnh nhân có các vấn đề về phổi làm cản trở hô hấp nên tăng lượng vitamin A trong cơ thể.
Bổ sung vitamin bằng các nguồn tự nhiên là cách tốt nhất để bảo vệ phổi của bạn, cải thiện các vấn đề hô hấp. Ảnh minh họa
Vitamin B12
Cơ thể chúng ta nhờ vào vitamin B12 để sản sinh ra các tế bào hồng cầu khoẻ mạnh (RBCs). Thiếu vitamin B12 làm giảm hồng cầu, thường gọi là thiếu máu dẫn đến mệt mỏi và khó thở nhất là trong khi vận động. Tế bào hồng cầu đóng vài trò quan trọng trong việc cung cấp oxy cho các tế bào trong cơ thể.
Thiếu vitamin B12 làm giảm lưu lượng oxy trong cơ thể dẫn đến khó thở. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng mức độ vitamin B6 trong máu có thể cải thiện các vấn đề hô hấp cũng như là làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi.
Vitamin E
Vitamin E cũng có tác dụng bảo vệ và chống lại một loạt các vấn đề rối loạn hô hấp trong đó có cả COPD. Sử dụng vitamin E có thể giúp phục hồi mô phổi và thậm chí là xây dựng lại dung tích phổi, góp phần làm giảm các vấn đề hô hấp. Là một chất chống oxy hoá mạnh, vitamin E bảo vệ phổi bằng cách vô hiệu hoá tác động của các chất ô nhiễm bị hít vào cơ thể.
Một nghiên cứu liên quan đến khoảng 40.000 phụ nữ trong độ tuổi trên 45 cho biết tiêu thụ thường xuyên vitamin E trong giai đoạn 10 năm làm giảm sự phát triển COPD 10%. Những ai muốn bổ xung vitamin E nên sử dụng vitamin E tự nhiên dạng d-beta-tococherol và d-alpha-tocopherol để thấy được lợi ích của nó. Tuy nhiên, Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ cảnh bảo rằng không nên sử dụng vitamin E trong thời gian dài vì nó làm tăng nguy cơ phát triển ung thư phổi.
Bổ sung vitamin bằng các nguồn tự nhiên là cách tốt nhất để bảo vệ phổi của bạn, cải thiện các vấn đề hô hấp và tránh được các tác dụng phụ của thuốc. Rau xanh, hoa quả, cá và các sản phẩm từ sữa là những nguồn vitamin tuyệt vời, do vậy bạn nên đưa những loại thực phẩm này vào trong bữa ăn hàng ngày của bạn để tăng cường sức khoẻ của phổi và cải thiện các vấn đề hô hấp.
Mùa lạnh tôi thường xuyên bị ho, chưa hết đợt này đã đến đợt khác. Rất mong bác sĩ tư vấn cho tôi cách phòng bệnh này. – Vũ Thanh Hà (Nghệ An)
Ho là phản ứng tốt của cơ thể để đưa các vật lạ ra khỏi phổi và hoặc cổ họng. Tuy nhiên, nếu ho kéo dài sẽ gây ra các tác hại cho cơ thể như: gây đau rát họng, đau đầu, viêm tai giữa, ảnh hướng đến sức khỏe. Tiết trời lạnh sẽ làm trì trệ hoạt động lông chuyển ở niêm mạc mũi, gây ứ đọng niêm dịch tạo sự nhiễm trùng và tăng phản ứng viêm gây ra ho.
Có hai kiểu ho, đó là ho có đờm và ho không có đờm và được chia làm hai loại là ho cấp tính (kéo dài 3 tuần trở xuống) và ho mạn tính (từ trên 3 tuần). Ho không có đờm thường gặp ở bệnh nhân bị cảm cúm. Với trường hợp này, đầu tiên là bị ngạt mũi nhức đầu, sốt, có cảm giác ớn lạnh, nặng đầu, mệt mỏi, chán ăn, đau cơ, đau lưng, mỏi chân tay và các khớp xương.
Cùng với đó là ngứa mũi, hắt hơi, ho và chảy nước mũi. Bệnh thường khỏi sau một tuần. Còn ho có đờm thường gặp ở người bị viêm xoang hoặc viêm phế quản. Bệnh nhân thường bị ho kéo dài. Để phòng bệnh, cần tránh bị lạnh đột ngột hoặc kéo dài, mặc ấm, tránh ngồi nơi có gió lùa. Khi bị mắc ho, nên nghỉ ngơi; dùng các thuốc giảm ho và dùng kháng sinh khi có bội nhiễm nhưng phải theo chỉ định của bác sĩ.
Hen suyễn là chứng rối loạn hô hấp, có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Tuy nhiên, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bằng cách làm sạch không gian sống.
• Côn trùng và gián: là những yếu tố có thể gây hen suyễn. Do đó, bạn cần siêng năng đổ rác, diệt trừ côn trùng và ngăn côn trùng trở lại.
• Khói: Không nên hút thuốc lá vì khói thuốc có thể gây ra những cơn hen suyễn. Ngoài thuốc lá và xì gà, hen suyễn cũng có thể bị kích hoạt khi bạn hít phải khói từ các vụ hỏa hoạn, đốt rác và khói xe.
• Nhiệt độ: thời tiết bị thay đổi, nhiệt độ khô và lạnh, sự gia tăng mật độ phấn hoa trong không khí và thậm chí ô nhiễm môi trường cũng có thể gây ra hen suyễn.
• Rèm cửa và thảm lót: hai vật dụng này ít được chú ý khi vệ sinh nhà cửa nên chứa rất nhiều bụi bẩn. Bạn nên giặt và hút bụi vải vóc thường xuyên để phòng ngừa hen suyễn.
• Nấm mốc: thường sinh sôi trong môi trường ẩm ướt và phát triển mạnh vào mùa mưa. Bạn nên dùng sơn chống thấm nước khi sơn tường để ngăn cản sự phát triển của nấm mốc.
• Cảm lạnh, viêm xoang: nếu bị cảm lạnh, viêm họng, ho và viêm xoang, có nhiều khả năng bạn đang bị hen suyễn. Những gì bạn cần làm trong trường hợp này là nên đi kiểm tra sức khỏe kịp thời để chữa trị càng sớm càng tốt.
• Lông thú: hít phải lông động vật nuôi trong nhà cũng có thể kích hoạt một cơn hen suyễn. Do đó, bạn nên hút bụi và lông động vật thường xuyên để giảm nguy cơ hít phải lông thú.
• Mùi thơm: mùi nước hoa nồng nặc, chất khử mùi, chất tẩy rửa và xà phòng xịt có thể kích hoạt hen suyễn. Để giảm nguy cơ này, bạn nên chọn những loại sản phẩm có mùi nhẹ hoặc không mùi.
Mùa hè, trẻ con thường nổi rôm sảy và phấn rôm càng được các bậc phụ huynh dùng xoa ngoài da các bé để không bị ẩm ướt do nhiều mồ hôi.
Khi thoa phấn rôm, người trông trẻ cần tránh chỗ gió, thoa lượng vừa phải Ảnh: T.T.D.
Phấn rôm được sản xuất từ khoáng chất rất mềm là bột talc nghiền mịn. Có nhiều công thức hóa học pha chế phấn rôm tùy nơi sản xuất nhưng thành phần chính vẫn là bột talc, muối calci, muối kẽm, chất béo và một số chất tạo mùi thơm. Tuy nhiên, việc lạm dụng phấn rôm có thể gây những tác hại khó ngờ đến.
Bệnh hô hấp
Hằng năm đã có những trẻ sơ sinh chết hoặc bị bệnh đường hô hấp nghiêm trọng sau khi hít phải bột phấn rôm vì bột talc không tan trong nước, không bị phân hủy bởi vi khuẩn, khi tích tụ trong phổi sẽ gây tắc nghẽn đường thở của trẻ ở nhiều mức độ.
Trẻ hít phải phấn rôm sẽ bị ho, khó thở, hắt hơi, sổ mũi, nôn ói, tím tái và có thể bị phù phổi. Biểu hiện lâm sàng thường nặng dần theo thời gian. Hít phải phấn rôm bôi da lâu ngày còn có thể gây “bệnh bụi phổi” do thành phần bột talc, silica và amian tích tụ lâu ngày trong phổi, gây xơ hóa mô kẽ và tạo các u hạt. Các biện pháp loại thải độc chất thông thường không có tác dụng đối với ngộ độc do hít phải phấn rôm. Bệnh chỉ có thể điều trị triệu chứng và không có thuốc giải độc đặc hiệu. Ngoài ra, đối với các bé gái, việc sử dụng phấn rôm trong một thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư buồng trứng cao gấp bốn lần so với những trẻ bình thường khác.
Các nhà khoa học giải thích sở dĩ phấn rôm có liên quan tới khối u ác tính ở buồng trứng là do cấu tạo cơ thể bé gái. Hố chậu và bộ phận sinh dục bên trong của nữ thông với bên ngoài, do đó bụi phấn, chất ô nhiễm siêu nhỏ từ môi trường có thể xâm nhập vào hố chậu thông qua âm hộ, âm đạo, cổ tử cung, ống dẫn trứng dẫn đến viêm nhiễm, tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển. Khi thoa phấn rôm vào vùng bụng dưới của bé gái, các hạt bụi phấn li ti sẽ dễ dàng xâm nhập cơ thể và nhiễm vào âm đạo của bé.
Hiện nay, dù chưa đưa ra kết luận chính thức về tác động gây ung thư buồng trứng của phấn rôm nhưng các nhà khoa học vẫn lên tiếng cảnh báo các bậc cha mẹ nên thận trọng, tốt nhất không nên sử dụng phấn rôm thoa vào phần bụng dưới của bé gái.
“Chọn mặt gửi vàng”, thao tác cẩn thận
Để tránh những tác hại cho trẻ, phụ huynh cần chọn các sản phẩm của các thương hiệu có uy tín, còn hạn sử dụng và không chứa chất gây hại. Không mua các sản phẩm phấn rôm rẻ tiền, không rõ nguồn gốc sản xuất hoặc nhập lậu vì rất có thể gây nguy hiểm cho trẻ khi sử dụng. Trước khi dùng, phụ huynh cần thử phản ứng da của trẻ với sản phẩm bằng cách lấy một ít phấn ra tay, thoa nhẹ nhàng lên da của bé và theo dõi trong 24 giờ.
Trong lúc sử dụng, người chăm sóc trẻ cần cẩn thận vì chỉ một lượng phấn rất nhỏ xâm nhập cũng có thể gây tổn hại đến mắt và chức năng hô hấp của trẻ. Và như đã nói, tuyệt đối không được thoa phấn rôm lên mặt hay mắt của trẻ và vùng hội âm của bé gái (mặt trong đùi, quanh âm hộ, bụng dưới) để ngừa khả năng có thể gây ung thư. Tránh bôi phấn cho trẻ ở nơi có nhiều gió, quạt; không thoa phấn lên vùng da bị hăm hay đang bị viêm nhiễm; sau khi sử dụng phải đậy nắp lại cẩn thận và để ngoài tầm tay của trẻ; không cho trẻ được cầm chơi lọ phấn rôm.
Xử trí và phòng tránh rôm sảy
Phòng tránh rôm sảy tốt có thể hạn chế việc sử dụng phấn rôm cho trẻ.
Nên tránh cho trẻ đến nơi đông đúc, nóng nực, ngột ngạt. Quần áo, tã lót của trẻ cần dùng loại vải sợi cotton mỏng, thấm mồ hôi tốt, may rộng, thoáng; không nên dùng các loại sợi nilông tổng hợp, khó hút ẩm. Thay quần áo thường xuyên cho trẻ, nếu cơ thể trẻ không bị nóng nực và ít tiết mồ hôi thì rôm sảy có thể khỏi nhanh chóng. Tránh cho trẻ ra ngoài vào những giờ nắng gắt – khoảng 10g-15g, nếu có việc phải ra ngoài cần đội mũ rộng vành, mặc áo quần che kín làn da của bé.
Tắm thường xuyên cho trẻ để giúp cơ thể thoáng mát, làn da sạch sẽ, các lỗ chân lông không bị bịt kín. Có thể tắm bằng thuốc tím pha loãng, sữa tắm hay xà phòng loại dành riêng cho trẻ em.
Một số gia đình nghèo sử dụng vải vụn để đun nấu, tuy giá nhiên liệu rẻ nhưng sức khoẻ người dân thì đang bị đe dọa nghiêm trọng từng ngày.
Chất đốt giá rẻ
Ở khu dân cư ấp Tân Hòa, xã Đông Hòa, TX Dĩ An, tỉnh Bình Dương có nhiều hộ dân chăn nuôi, trồng rau. Tới trước cổng nhà nào cũng dễ gặp những bao tải vụn to đùng, chất đống, vải vương vãi đầy ngõ xóm như một bãi rác. Đó là nguồn chất đốt của cư dân xóm này. Gần 11 giờ trưa, khói bếp nhà nào cũng nghi ngút khói xanh lè, khét lẹt, khó thở.
Chỉ vào những thùng phi cám heo đang sôi sục, bà Huê, ấp Tân Hòa cho biết: “Mỗi ngày tôi nấu cám heo mấy thùng phi, giá chất đốt quá cao không có tiền mua. Vải, nhựa, da vụn này mua từ mấy công ty may đồ như ba lô, túi xách, quần áo, giầy, dép… đổ cả đống cao như núi. Một xe tải khoảng 3 tấn vải năm trước giá 150.000đ/xe, giờ tăng lên 300.000đ/xe.
Có tháng nhà nhà tôi đốt hết 2 – 3 xe. Vải vụn nhà máy mang đi hủy còn tốn tiền xử lý để bảo vệ môi trường còn bán cho mình lại còn có chút tiền cà phê. Mùi khói khó chịu, nhưng nhà nào cũng vậy, riết rồi cũng quen!”, bà Huê hồn nhiên nói.
Hộ nhà bà Thương ở bên cạnh cũng dùng vải vụn đun nấu, nhưng chủ yếu là nấu thức ăn chăn nuôi còn nấu cơm thì vẫn dùng gas. “Khu chế biến thức ăn chăn nuôi nằm xa khu nhà ở nên khói thải có lẽ không ảnh hưởng mấy tới sức khoẻ người trong gia đình!”, bà Thương cho biết.
Ngoài ra, dọc Quốc Lộ 22, khu dân cư và khu công nghiệp tại xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi (TPHCM), tình trạng dùng các phế liệu vải, da, nhựa vụn để đốt lò nấu muối tinh cũng khá phổ biến.
Khí độc từ đun nấu bằng vải vụn thải ra môi trường.
Đầu độc từ từ
TS Phạm Tiến Dũng, nguyên Phân viện trưởng Phân viện Nghiên cứu KHKT Bảo hộ Lao động TPHCM cho biết: Trong vải tổng hợp có các sợi polyester, khi đốt không cháy hết sẽ tạo thành khí carbon nặng tích tụ vào môi trường, trong đó có các thành phần gây ra những căn bệnh nguy hiểm cho con người tùy vào mức độ hít vào cơ thể.
Trước đây tại quận 9 (TPHCM), chủ các lò gạch cũng dùng các vật liệu này để đốt lò. Khí thải này là chất độc hại cho sức khoẻ, đặc biệt khó phân hủy trong môi trường, liệt kê nó vào loại khí nhà kính rất mạnh, gây ra hiệu ứng khói mù quang hóa do dioxit cacbon là sự tích tụ của dioxitcacbon nặng không phân hủy được trên bầu khí quyển. Người dân sử dụng vải da vụn làm chất đốt là đang đầu độc mình từ từ…
Một chuyên gia môi trường cho rằng, người đem các loại rác này bán mà không tiêu hủy là vi phạm pháp luật. Người sử dụng loại phế thải độc hại này làm nhiên liệu đốt là vô tình tiếp tay cho vi phạm. Họ nghĩ đơn giản là tiết kiệm được nhiên liệu đun nấu, nhưng họ đang “chung tay” phá hủy môi trường sống, đầu độc không khí cả khu dân cư. Đây là rác thải nguy hại phải xử lý chuyên biệt chứ không được thải, đốt bừa bãi.
Theo TS Đặng Chí Hiền, Trưởng phòng thí nghiệm Công nghệ Hóa Dược phẩm, Viện Công nghệ hóa học, khói do đốt các loại phế thải như vải sợi tổng hợp, len dạ, thuộc da, nhựa vụn này cực kỳ nguy hiểm vì có chứa nhiều lưu huỳnh, Nox, sulfur dioxide (SO2), hydrocarbon, ammonia và nhiều hợp chất cực kỳ độc hại.
Phải đốt trong lò chuyên dụng ở 1.000 độ C mới đảm bảo an toàn tuyệt đối, còn đốt âm ỉ sẽ sinh ra vô số chất độc hại trong đó có dioxin. Theo tính toán, nếu cho khói thải từ những nhiên liệu này vào trong phòng kín thì người trong phòng sẽ tử vong trong chốc lát. Còn ở đây do người đun nấu trong không gian rộng, khí bị pha loãng nên chỉ có cảm giác ngạt, khó thở và ảnh hưởng từ từ.
Các chuyên gia y tế cảnh báo, khi hít phải những khí độc sinh ra từ khói sợi vải da, nhựa… nguy cơ bị bệnh viêm nhiễm đường hô hấp luôn thường trực, nhẹ thì cũng bị viêm đường hô hấp mũi họng, viêm phổi. Hít nhiều khí này theo thời gian tích tụ lại trong cơ thể, làm biến đổi cấu trúc tế bào gây ung thư.
Tại khoa Nhi – BV Bạch Mai cũng như tại BV Nhi trung ương, những ngày rét đậm gần đây số trẻ vào khám do mắc tiêu chảy virus rota và viêm hô hấp tăng gần gấp đôi so với ngày thường. Các bác sĩ cho biết, hiện miền Bắc đang bước vào mùa dịch tiêu chảy do virus rota, trong khi trời lạnh khiến hầu hết trẻ dưới 3 tuổi bị ảnh hưởng đường hô hấp.
Trẻ mắc bệnh do mẹ ngại rửa tay
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi – BV Bạch Mai cho biết, số trẻ bị tiêu chảy đến khám tại khoa những ngày gần đây tăng gấp đôi so với bình thường, đa phần là do virus rota. Nhiều trẻ phải truyền dịch, thậm chí có bé bị sốc, trụy tim mạch vì mất nước nặng. Khi vào viện, tình trạng thường gặp nhất ở các bệnh nhi là nôn trớ nhiều sau khi ăn, nôn liên tục, vướng đờm trong cổ họng, bụng trướng hơi, sốt. Theo ông Dũng, thời điểm này miền Bắc đang trong mùa dịch tiêu chảy do virus rota, hay còn gọi là tiêu chảy mùa đông. Đây là bệnh nhiễm khuẩn dạ dày, ruột cấp do virus rota gây nên. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là lứa tuổi từ 3 tháng đến 24 tháng.
“Với bệnh này, thông thường trẻ sẽ nôn trước, sau vài ngày thì bắt đầu đi ngoài. Trẻ bị tiêu chảy nếu không nôn sẽ khỏe hơn vừa tiêu chảy vừa nôn. Trẻ có thể ho, sốt nên một số cha mẹ dễ nhầm với viêm đường hô hấp, viêm mũi họng”, PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng cho biết. Cũng theo ông Dũng, biến chứng nguy hiểm của bệnh là mất nước, mất muối nhiều, dễ dẫn đến trụy mạch, thậm chí tử vong nếu không được bù nước kịp thời. Vì thế, điều quan trọng trong việc điều trị bệnh là bù dịch và chế độ dinh dưỡng phù hợp. Bệnh thường kéo dài 3-7 ngày.
Bác sĩ Cấn Phú Nhuận, Trưởng khoa Khám bệnh – BV Nhi trung ương cho biết, số trẻ nhập viện điều trị tiêu chảy cấp do rota virus đang tăng lên. Do đó, để phòng bệnh các bà mẹ cần đưa trẻ đi tiêm phòng vaccine ngừa rota virus. Virus rota chủ yếu gây bệnh cho trẻ qua đường tiêu hóa (virus từ phân của người bệnh, bám vào bề mặt, các vật dụng trong gia đình, qua tay bé hoặc tay của người chăm sóc, rồi xâm nhập qua đường miệng) nên muốn phòng bệnh cần giữ gìn vệ sinh môi trường, vệ sinh bàn tay cho trẻ sạch sẽ. Song thực tế trong những ngày này thời tiết ở miền Bắc rất lạnh nên nhiều phụ huynh ngại rửa tay cho bé, thậm chí rửa tay của mình trước khi cho con ăn, khiến bệnh càng dễ lây…
Cẩn thận với dấu hiệu viêm phổi
TS.BS Nguyễn Thị Thu Hà, Phó trưởng Khoa Hồi sức cấp cứu sơ sinh – BV Nhi Trung ương cho biết, để phòng những biến chứng đáng tiếc của bệnh viêm phổi, cha mẹ nên đưa trẻ tới viện ngay khi trẻ có dấu hiệu sốt nhẹ, ho húng hắng, chảy nước mắt và nước mũi, khò khè, ăn kém, bỏ bú, đặc biệt là thở nhanh. Đáng chú ý, ngoài số trẻ mắc bệnh tăng do nhiễm lạnh tại nhà, có nhiều cháu còn bị hạ thân nhiệt ngay trong quá trình vận chuyển đến BV khám điều trị, khiến bệnh tình diễn tiến nặng hơn.
TS Hà khuyến cáo, giữ ấm cho trẻ đúng cách là biện pháp quan trọng nhất để phòng bệnh trong thời tiết giá lạnh. Tại gia đình, nếu có điều kiện thì có thể giữ ấm cho trẻ bằng cách dùng điều hòa 2 chiều hoặc lò sưởi. Song khi dùng điều hòa cần lưu ý không nên để nhiệt độ quá cao vì sự chênh lệch nhiệt độ lớn giữa trong nhà và ngoài nhà cũng dễ khiến trẻ bị viêm đường hô hấp. Thông thường nên để nhiệt độ khoảng từ 20-25 độ C. Đặc biệt, cần tránh các kiểu sưởi ấm bằng cách dùng lò than hoặc bết than ủ trong phòng kín vì sẽ ngộ độc khí CO, gây nguy hiểm tính mạng.
Chú ý cho trẻ uống nước ấm để tránh viêm họng. Thường xuyên vệ sinh mũi họng, làm thông thoáng đường thở cho trẻ bằng cách nhỏ nước muối sinh lý hàng ngày. Cần ngâm lọ nước muối vào nước ấm trước khi tra mũi cho trẻ. Khi trẻ có biểu hiện bệnh, không được tự điều trị cho trẻ bởi sức đề kháng của trẻ còn yếu, việc tự ý dùng thuốc, dùng kháng sinh dễ gây các biến chứng nguy hiểm.
Lên cơn hen gây khó thở, người bệnh có nguy cơ tử vong bất cứ lúc nào. Rất nhiều trường hợp hen phải nhập viện điều trị trong tình trạng khó thở nặng, cá biệt có trường hợp ngừng thở ngay trong quá trình khám bệnh.
Ngừng thở khi đang chờ khám
Bệnh nhân Vũ Thanh Hương (53 tuổi Xuân Trường, Nam Định) vừa được cứu sống tại BV Bạch Mai mới đây, sau khi bị ngừng thở vì lên cơn hen nặng trong quá trình khám bệnh góp phần cảnh báo những người bệnh hen vốn chủ quan với sức khỏe của mình.
PGS.TS Ngô Quý Châu, Phó Giám đốc BV Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm hô hấp (BV Bạch Mai), cho biết, bệnh nhân này có tiền sử hen đã lâu, thời gian gần đây xuất hiện các triệu chứng khỏ thở, ho khạc ra đờm vàng, và ở thời điểm đến khám tại BV Bạch Mai ngày 25/9, trong lúc đang chờ bác sỹ xem kết quả xét nghiệm và kê đơn thuốc thì bệnh nhân xuất hiện khó thở tăng dần, khó thở dữ dội, thở rít, co kéo lồng ngực, tím môi đầu chi, nói câu ngắn, sau đó thở yếu, tím toàn thân và ngừng thở.
“May mà thời điểm đó có kíp bác sĩ trực đã nhanh chóng tiến hành hô hấp nhân tạo vào bóp bóng mới cứu được người bệnh. Nếu bệnh nhân đó không cấp cứu kịp thời thì chắc chắn tử vong và nếu chậm khoảng 3 phút thôi, dù tim có thể đập trở lại nhưng tế bào não thiếu oxy, chết không hồi phục có sống thì cũng sống đời sống thực vật”, TS Châu nói.
TS Châu cho biết thêm, trong thực tế điều trị, các ca bệnh nhập viện với cơn hen nặng là khá nhiều. Bởi trên thực tế, số bệnh nhân hen được kiểm soát tốt rất ít ỏi.
Cùng quan điểm này, TS Nguyễn Viết Nhung, Phó Giám đốc Bệnh viện Phổi trung ương cho biết, hiện chỉ có khoảng 1% số bệnh nhân hen được kiểm soát. Điều đáng lưu ý là tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh hen không những không giảm mà đang có xu hướng gia tăng.
Trong khi đó, người mắc căn bệnh này hoàn toàn có thể sống “hòa bình” với bệnh khi được kiểm soát tốt. Ngược lại, không được kiểm soát tốt, những đợt lên cơn hen bất ngờ gây khó thở, suy hô hấp rất nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.
Bệnh nhân Phương (63 tuổi ở Đống Đa, Hà Nội) đã từng 3 lần phải đi cấp cứu vì lên cơn hen gây khó thở, nhưng khi bác sĩ khám, kê thuốc, nhiều đợt thấy bệnh ổn ổn không có triệu chứng khò khè lại dừng thuốc. “Tuổi già rồi, cứ khi nào có biểu hiện hen thì mới nhớ, mà khi đã ổn định thì quên luôn việc vẫn phải dùng thuốc dự phòng”, bác Phương thật thà nói.
Và vì quên dùng thuốc khi bệnh đã ổn định, thỉnh thoảng bệnh nhân hen lại bất ngờ lên cơn khó thở cấp, phải nhập viện điều trị, thậm chí phải đối diện với nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Sai lầm trong dùng thuốc
Theo TS Ngô Quý Châu, ngoài việc người bệnh hen chưa được kiểm soát tốt thì việc dùng thuốc của bệnh nhân cũng là một vấn đề đáng lo ngại.
“Người bệnh hen tại Việt Nam hiện có nhiều thuốc điều trị tốt. Nhưng có thuốc tốt chỉ là một phần, quan trọng là phải dùng thuốc sao cho chuẩn. Thực tế điều trị cho thấy rất nhiều sai lầm của người bệnh khi dùng thuốc, khiến thuốc tốt nhưng không phát huy được tác dụng điều trị thậm chí còn gây tác dụng phụ”, TS Châu nói.
Ví như với thuốc xịt dự phòng hen, để thuốc có tác dụng phải xịt đúng cách để thuốc đến được phế quản, khí quản. Thế nhưng nhiều bệnh nhân lại chỉ há mồm, xịt thuốc vào… má. Theo nguyên tắc, trước khi xịt thuốc phải lắc đều lọ thuốc nhưng nhiều người không làm. Khi xịt thuốc bệnh nhân phải thở ra hết, ngậm miệng xung quanh ống xịt, bắt đầu hít vào thì phun thuốc, nhưng nhiều người lại bấm chậm, hít vào gần hết mới bấm, hoặc khi thở ra mới bấm làm giảm lượng thuốc hít vào. Việc dùng thuốc xịt không đúng cách vừa giảm tác dụng điều trị vừa có nguy cơ gây viêm họng, nấm họng.
Hay như có những thuốc rất tốt, dưới dạng viên nang trong viên nang có bột hít. Cho viên nang vào dụng cụ sẽ xuyên thủng vỏ nang và bệnh nhân hít bột thuốc qua dụng cụ để bột thuốc đi vào phổi. Vừa được hướng dẫn, sau vài hôm tái khám có bệnh nhân “thật thà” khai báo việc hít thuốc phức tạp, rắc rối quá, thôi thì uống cả viên nang.
Để điều trị bệnh hen hiệu quả, giảm tần xuất xuất hiện các cơn khó thở (đến mức không còn triệu chứng hen), ngoài việc dùng thuốc, việc kiểm soát, dự phòng hen là rất cần thiết.
Để tự kiểm soát tốt bệnh hen, quan trọng nhất là người bệnh phải để ý môi trường sống xung quanh. Cần tránh xa các dị nguyên có thể gây khởi phát cơn hen như phấn hoa, lông xúc vật, bụi nhà, nấm nốc…
Ngoài ra, người bệnh cần phải sử dụng thuốc dự phòng hàng ngày đúng cách theo chỉ định của bác sĩ, tái khám đúng hẹn. Dù không bị lên cơn hen nữa vẫn phải được khám theo chỉ định của bác sĩ, tránh tình trạng thấy hết triệu chứng là tự dừng thuốc, không tái khám. Việc không dự phòng đúng, người bệnh có thể lên cơn hen bất cứ lúc nào, có thể nguy kịch đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Bà Nguyễn Thị Miên mua than sạch về nấu. Vì tin tưởng than sạch là không thải ra khí độc như khí lưu huỳnh… nên bà đã đặt lò than trong phòng bếp kín để nấu. Không ngờ nấu được một lúc, bà thấy vẫn có mùi khó chịu, hít lâu dần dẫn đến mệt mỏi cơ thể.
Ảnh minh họa
Các con đi làm về thấy mẹ mặt mày nhợt nhạt, xem xét mãi mới hay là do đặt lò than trong nhà. Các con đưa bếp ra ngoài thì không khí trở nên dễ chịu hơn.
Lời bàn: Than sạch thực chất là hình thức bên ngoài mà chất lượng sạch hay không phải dựa vào quá trình sơ chế. Nếu than sạch nhưng lại là than đá thì vẫn gây ô nhiễm do sản sinh ra khí oxit lưu huỳnh.
Còn than sinh khối hoặc than đá nhưng trộn sinh khối thì mức độ ô nhiễm sẽ giảm hơn. Nhìn chung, khi nấu than nên đặt lò ở không gian bếp riêng, đảm bảo môi trường mở, tức gió lưu thông tốt để tránh bị ngộ độc khí thải.
